Có cần dạy con trở thành Vĩ nhân không?

(Bài viết dành cho những ai đã tham dự các khoá học của Gosinga và những ai muốn tham khảo. Không áp đặt quan điểm này cho bất kỳ một ai)

Giáo dục dạy dỗ đầu tư cho con thành người thành đạt, nổi tiếng, thành một vĩ nhân là ước mơ của mọi bậc làm cha làm mẹ. Vì sao lại như vậy? Bởi nhận thức của con người đã mặc định rằng thành đạt, nổi tiếng, trở thành vĩ nhân là đồng nghĩa với Hạnh phúc, là làm chủ, sở hữu, tận hưởng được nhiều hạnh phúc. Và làm chủ, sở hữu, tận hưởng được nhiều hạnh phúc là đồng nghĩa với Chám dứt khổ, là đạt đến mục đích tối hậu của cuộc đời.

Nhưng sự thật không phải như vậy, không phải các vĩ nhân chỉ có duy nhất là hạnh phúc mà đau khổ vẫn song hành cùng họ. Những người thành đạt, giàu có, nổi tiếng và đặc biệt là các vĩ nhân, nỗi khổ đau của họ còn ghê ghớm, còn trầm trọng hơn rất nhiều người bình thường. Từ xa xưa trong lịch sử nhân loại và đặc biệt là trong cuộc sống hiện đại ngày nay các nhân vật nổi tiếng đều phải chịu đựng nhiều nỗi khổ đau, cay đắng nghiệt ngã đến rợn người. Và trong số họ, rất nhiều thiên tài, nhiều vĩ nhân đã tự sát.

Vậy thì giáo dục dạy dỗ đầu tư cho con để thành đạt nổi tiếng, trở thành vĩ nhân tuy có thể tận hưởng được nhiều hạnh phúc nhưng không chấm dứt được khổ mà chỉ đổi cái khổ này sang cái khổ khác mà thôi. Vì sao vậy? Vì giáo dục, dạy dỗ, đầu tư cho con như vậy là đang giáo dục, dạy dỗ đầu tư cho cái BẢN NGÃ ẢO TƯỞNG của con cái ngày càng bành trướng, càng lớn rộng. Và kết quả tất yếu là BẢN NGÃ ẢO TƯỞNG càng lớn bao nhiêu thì Vô minh, Tham Sân Si càng lớn bấy nhiêu, Khổ đau cũng sẽ lớn tương xứng bấy nhiêu. Đây là điều rất tế nhị, sâu kín, khó thấy, khó biết, khó nhận ra, chỉ có Đức Phật mới khám phá ra sự thật này với một câu tóm tắt để đệ tử dễ dàng học thuộc lòng : Tóm lại Năm thủ uẩn là khổ.

Dạy con noi gương các vĩ nhân để có được các phẩm chất, để nổi tiếng như các vĩ nhân, để được vinh danh, được ca ngợi như các vĩ nhân là đang dạy con cách thức tăng trưởng Bản ngã ảo tưởng. Các cách thức giáo dục thế gian với mong muốn con đạt được trí tuệ, nghị lực, đạo đức thì Trí tuệ kiểu đó chỉ là các kiến thức bị nhuộm màu vô minh, chấp ngã làm tăng trưởng Bản ngã ảo tưởng; Nghị lực đó là sự tích cực vun bồi cho Bản ngã ảo tưởng; Đạo đức đó cũng phát sinh từ thích và ghét ( tham và sân ), từ Bản ngã ảo tưởng mà ra.

Vậy phải giáo dục, dạy dỗ, đầu tư cho con để con đạt được cái gì? Câu trả lời là phải giáo dục, dạy dỗ, đầu tư cho con để con chấm dứt Bản ngã ảo tưởng, để con đạt được tự do và giải thoát ngay trong cuộc sống hiện tại này, ngay bây giờ và tại đây chứ không phải cho tương lai, cho ngày mai thành đạt, nổi tiếng, cho trở thành vĩ nhân, cho tăng trưởng Bản ngã, cho tăng trưởng khổ. Và giáo dục để cho con chấm dứt Bản ngã ảo tưởng, để con đạt đến tự do và giải thoát thì bắt đầu bằng cách nào?

Đầu tiên là dạy cho con một Kỹ năng nền tảng của mọi kỹ năng. Đó là KỸ NĂNG CHÚ TÂM LIÊN TỤC mà trong Bát Chánh Đạo gọi là CHÁNH ĐỊNH. Kỹ năng này sẽ làm phát sinh LỐI SỐNG THÍCH NGHI với mọi hoàn cảnh, mọi đối tượng, mọi công việc với trạng thái TÍCH CỰC, VUI, THOẢI MÁI. Kỹ năng chú tâm liên tục và lối sống thích nghi giúp cho con cái tự lập, thích nghi mọi công việc, có thể đối diện với mọi đổi thay, mọi thăng trầm của cuộc sống với tâm bình thản, không thích ghét, không bức xúc, không lo lắng sợ hãi.

Tiếp theo là hướng dẫn cho con quan sát sự thật để thay đổi nhận thức về thực tại từ hiểu biết không đúng sự thật Vô minh, chấp ngã sang hiểu biết đúng sự thật là Minh, vô ngã. Sự quan sát, học hỏi này sẽ thanh lọc các kiến thức mà khoa học khám phá nhưng bị nhuộm màu Vô minh, chấp ngã thành kiến thức khoa học được nhuộm màu Minh, vô ngã. Kiến thức khoa học được nhuộm màu Minh, vô ngã này mới là TRÍ TUỆ chân chánh và đương nhiên lúc đó Tinh tấn hay Tích cực để xoá bỏ Vô minh chấp ngã, để đạt được Minh vô ngã mới là NGHỊ LỰC chân chánh. Và lúc đó lời nói, hành động cư xử với mọi người là Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng do Trí tuệ khởi lên không còn tham sân si, sẽ đúng đắn, đúng mực, tử tế, bi mẫn với mọi người mới là ĐẠO ĐỨC chân chánh.

Để thành đạt, nổi tiếng, trở thành vĩ nhân như mơ ước của thế gian thì yếu tố giáo dục chỉ đóng vai trò thứ yếu mà TƯ CHẤT đứa trẻ mới đóng vai trò quyết định. Vì vậy một đứa trẻ có TƯ CHẤT nếu rèn luyện được Kỹ năng chú tâm liên tục, tiếp thu được Minh, vô ngã thì có thể thành đạt, nổi tiếng, thành vĩ nhân nhanh hơn rất nhiều phương pháp thế gian nhưng hoàn toàn tự do, giải thoát, chấm dứt khổ, không bị ràng buộc vào thành đạt, nổi tiếng, vĩ nhân như thế gian.

Dĩ nhiên để giáo dục, dạy dỗ, đầu tư cho con, để con sống thích nghi với mọi hoàn cảnh, mọi nghề nghiệp, mọi đối tượng, để con tự do giải thoát, để con chấm dứt khổ thì cha mẹ phải là người am hiểu và chứng nghiệm được Tứ thánh đế, Bát chánh đạo. Ai muốn tìm hiểu, khám phá cách dạy con theo Bát chánh đạo hãy tham dự các khoá học của Gosinga tại https://gosinga.vn/

Thiền Sư Nguyên Tuệ (20.10.2021)